Jannat ahlining sifati va darajasi
Abu
Hurayradan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam
aytdilar: "Jannatga kiradigan birinchi guruh (boshqa bir rivoyatda:
"Ummatimning bir guruhi", deyilgan) badr kechasidagi to‘lin oy yanglig‘
bo‘ladi. So‘ng ulardan keyingilari osmonda nur sochib turgan
charaqlagan yulduz kabi bo‘ladi. (Yana bir rivoyatda: "So‘ng bundan
keyin darajalar bo‘ladi", deyilgan.) Ular u yerda bavl qilmaydilar,
axlat chiqarmaydilar, tuflamaydilar, burun qoqmaydilar. Taroqlari
oltin, tuproqlari mushk, juftlari hurlardir (boshqa rivoyatda: "Ulardan
har birining ikkitadan jufti bor, go‘zal-liklaridan boldirlarining
iligi ko‘rinib turadi. Ular o‘rtasida ixtilof, bir-birlarini yomon
ko‘rish bo‘lmaydi. Ularning qalblari bir qalbdek, ertayu kech Allohga
tasbeh aytadilar", deyilgan)" (Muslim rivoyati).
Bir rivoyatda:
"Ularning xulqlari bir kishining xulqidek, bo‘ylari otalarining
bo‘yidek (ya'ni, Odam alayhissalomning bo‘ylaridek)", deyilgan. Yana
bir rivoyatda: "Otalarining bo‘yidek oltmish ziro' bo‘ladi", deyilgan.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan: "Jannatda erkaklar ko‘pmi yo ayollar?"
deb so‘rashganda: "Har bir kishi uchun ikkita ayol bo‘ladi, ularning
boldirlari suyagidagi iliklari go‘shtining ustidan ko‘rinib turadi.
Jannatda bo‘ydoq odam bo‘lmaydi", dedilar.
Ibn Mas'uddan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi va sallam
aytdilar: "Jannat ahlidan bo‘lgan ayol (shunchalik go‘zalki)
boldirining oqligi yetmishta ziynat ortidan ham bilinib turadi, hatto
iligi ham ko‘rinadi. Bu hol Alloh taolo aytganidekdir:"Ular (ya'ni,
hurlar soflik va oqlikda) go‘yoki yoqut va marjonlardir" (Rahmon, 58).
Chunki yoqut shunday toshki, agar uning orasidan ip o‘tkazsang,
sofligidan u ip ko‘rinib turadi" (Termiziy rivoyati).
Anas roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: Nabiy sollallohu alayhi va
sallam aytdilar: "Agar jannat ahlidan bo‘lgan bir ayol yer ahliga
ko‘rinsa, yeru osmon o‘rtasi nurlanib, xush bo‘yga to‘lib-toshadi.
Shubhasiz, uning boshidagi ro‘moli dunyo va undagi barcha narsadan
yaxshidir" (Buxoriy rivoyati).
Abu
Hurayradan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam
aytdilar: "Jannat ahli soqolsiz, ko‘zlari tim qora bo‘ladi. Ularning
yoshligi ketmaydi (ya'ni, qarimaydilar) va kiyimlari ham eskirmaydi"
(Termiziy rivoyati).
Muoz ibn Jabaldan
rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar:
"Jannat ahli jannatga soqolsiz, ko‘zlariga surma surtilgan holda
yoshlari o‘ttiz yoki o‘ttiz uch bo‘lib kiradi".
Jobir ibn Abdullohdan rivoyat: Nabiy sollallohu alayhi va sallam
aytdilar: "Jannat ahli soqolsizdir. Faqat Muso ibn Imronninggina
kindigigacha soqoli bo‘ladi".
Sa'd ibn
Abu Vaqqos roziyallohu anhu aytadilar: Nabiy sollallohu alayhi va
sallam dedilar: "Agar jannatdagi tirnoqchalik bir narsa dunyoga
ko‘rinsa, butun yeru osmon o‘rta-sidagi narsalar ziynatlanib, yashnab
ketadi. Agar jannat ahlidan bir kishi chiqib, yengini ko‘rsatsa,
quyoshning nuri yo‘qoladi, xuddi yulduzning nurini quyosh
yo‘qotganidek" (Ter-miziy rivoyati).
Abu
Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat: Nabiy sollallohu alayhi va
sallam aytdilar: "Kishi yosh o‘ladimi, qari o‘ladimi, jannatda o‘ttiz
yoshda bo‘ladi, undan oshmaydi, kamaymaydi ham. Do‘zax ahliniki ham
shunday bo‘ladi".
Yuqorida Abu Hurayra
roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda jannatda har bir kishi
uchun ikkitadan ayol b-rilishi aytildi. Bu xabardan jannatda ayollar
erkaklardan ko‘p bo‘lishi tushuniladi. Vaholanki, Imron ibn Husayn
roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda: "Ayollar jannatda
kamchilikdir", deb ularning erkaklardan kamligi, aksincha, do‘zaxda
ko‘pchilikni tashkil etishi aytilgan.
Bu
haqda ulamolarimiz turlicha fikrlar bildirishgan. Shulardan biri:
mutlaq ayol zoti jannatda erkaklardan ko‘p bo‘ladi, bu to‘g‘ri. Ammo bu
ko‘plik jannatda yaratilgan hurlarning hisobiga ko‘ra. Dunyoda yashab
o‘tgan ayollar esa, jannatda erkaklardan oz bo‘ladi. Bu dunyo ayollari
do‘zax ahlining ko‘pchiligidir.
Jannatda
dunyo ayollarining kamligi haqidagi hadis ayollar do‘zaxdalik paytlari
nazarda tutib aytilgan bo‘lsa, ajabmas. Qachonki, do‘zaxdagi ayollar
shafoat va Alloh taoloning rahmati tufayli do‘zaxdan chiqsa, hatto "Laa
ilaha illalloh" degan birorta ayol qolmasdan jannatga kirsa, o‘shanda
ayollar jannatda erkaklardan ko‘p bo‘lib, har bir erkakka dunyo
ayollaridan ikkitasidan beriladi. Hurlar esa ko‘p-ko‘p ato etiladi.
Xuddi shu ma'noda Abu Said Xudriydan rivoyat bor: Rasululloh sollallohu
alayhi va sallam aytdilar: "Jannat ahlining eng quyi darajadagisi uchun
sakson mingta xizmatchi va yetmish ikkita ayol (juft) bo‘ladi"
(Termiziy rivoyati).
Yana shu ma'nodagi hadisni Abu Muhammad Dorimiy ham Abu Umoma roziyallohu anhudan rivoyat qilgan.
"Taroqlari oltin, kumush, tutatqilari xushbo‘y bo‘ladi", degan so‘z
xususida ba'zilarda shunday fikr tug‘ilishi mumkin: "Jannatda soch
tarashga ne hojat, vaholanki, sochlari to‘zimasa, kir bo‘lmasa;
tutatqiga ne hojat, o‘zlarining hidlari mushkdanda xushbo‘yroq bo‘lsa?"
Ularga shunday javob beriladi: Jannat
ahliga berilajak ne'matlar, kiyimlar ularning avratlarini yopishga
muhtojliklari uchun emas, ularning yeb-ichish, taomlari ochlikdan emas,
sharob, may kabilar chanqoq sababli emas, xushbo‘y tutatqilar
tutatilishi ham ularning yoqimsiz hiddi bo‘lishidan emas. Balki
bularning hammasi doimiy lazzat, uzluksiz ne'matdir. Alloh taolo Odam
alayhissalomga aytgan so‘zni eslang: "Shubhasiz, sen u joyda (ya'ni,
jannatda) och-yalang‘och qolmaysan. Va u joyda tashna ham bo‘lmaysan,
issiqda ham (issiqdan qiynalib ham) qolmaysan" (Toho, 118-119).
Buning hikmati shuki, Alloh taolo jannat egalarini jannatda dunyoda
ne'matlantirmagan ne'matlar bilan ne'matlantiradi va ularga O'zidan
boshqa hech kim bilmaydigan narsalarni ziyoda qilib beradi.
Xuddi shunday fikr do‘zax ahli haqida ham bo‘lishi mumkin. Alloh taolo:
"O'shanda (ya'ni, do‘zaxga tashlanganlarida) ular bo‘yinlarida kishan
va zanjirlar bilan qaynoq suv tomonga sudralurlar, so‘ngra olovda
yondirilurlar" (G'ofir, 71);
"Zero,
Bizning dargohimizda (kofirlar uchun tayyorlab qo‘yilgan) kishanlar va
(ularni kuydirib ozor beruvchi) olov-do‘zax bordir" (Muzzamil, 12),
degan. Bas, Alloh taolo ularni dunyoda azoblamagan azoblari bilan
azoblaydi. Sha'biy aytadi: "Alloh taolo do‘zaxiylarni qochib ketmasin
uchun kishanlaydi, deb o‘ylaysanmi? Yo‘q, Allohga qasamki, unday emas!
Ular ko‘tarilishni xohlasalar, bu kishanlar ularga og‘irlik qilib,
bosadi va bo‘sh holatda azoblangandan ko‘ra qattiqroq azoblanadi".
Ibn Muborak aytadilar: "Bizga Said ibn Abu Ayyub Uqayl ibn Shihobdan
ushbu hadisni aytdi: "Jannat ahlining tili arabcha, qabrdan
chiqqanlarida suryoniy bo‘ladi".
Sufyon
aytadi: "Bizlarga yetdiki, insonlar qiyomat kuni jannatga kirishlaridan
oldin suryoniy tilida gapiradi. Jannatga kirganlaridan keyin arab
tilida so‘zlashadilar".