Санъатимиз оламида ўйлаб гапирадиган
санъаткорнинг бири Озодбек бўлса, иккинчиси Зулайҳо бўлса керак. Узоқ
ўйлаб гапириш орқали табиийлик ва соддаликка соя тушгани билан мантиқ
сақланиб қолинади. Энг муҳими, сўз учун жавобгарлик ҳисси камаяди.
Бойхонова офисимизга ўша ёрқин табассуми ва яширин самимияти билан кириб
келди. Ҳали суҳбатлашмаган инсон уни биринчи кўришдаёқ жуда виқорли
таърифини бериши турган гап. Бироқ, хулосага у қадар шошилиш керак эмас.
Ахир, қаерда туғилганини фахр билан тилга олмаган машҳур инсон билан
дилдан суҳбат қуриш ҳайф кетади. Қишлоғини айтиб ўтишни унутмадими,
уялмадими, бу суҳбатдош юрак эшикларини оча олади. Юраги очилганнинг
эшигида эса сизни самимият посбони қарши олажак! Зулайҳо билан эркин
суҳбатга киришдик...
-Кўча-куйда афиша ва баннерларга кўзимиз тушмоқда. Концертингизга катта тайёргарлик кетяпти, чоғи?
-Баннер осилганидан бери юрагимиз безовта.
Уйқуларимиз ҳам қочган. Бу яхшиликка бўлса керак. Бирхилликдан қочишга
интилиб, режиссёр билан маслаҳатлашяпмиз.
-Концертингиз режиссёри ким?
-(ўйланиб)... Саъдулла Абдуллаев.
-Адашмасам, концертингиз ўтган йили қишда бўлган эди?
-Йўқ, адашдингиз. Ноябр ойининг 26-26-да бўлганди.
Аслида концертимни баҳорда қилмоқчи эдим. Кўп қўшиқларим баҳорий нафасга
чулғанган эди-да! Концертлар март ойида кўпайиб кетди. Тадбирлардан
бошимиз чиқмади. Вақти-соати шу экан. Ўзим Испанияда эдим. Келсам,
самолётдан чиқибоқ, сарой олдидаги афишани кўришга бордик. Кўп нарсадан
кўнглим тўлмайди. Шу боис, баннердан ҳам камчилик излай бошладим.
-Бу одат олдиндан бор эдими ё сўнгги йилларда шаклланди?
-Олдиндан бор эди. Ўзимни четдан кузатаман ва камчилик излайман.
-Афишада исм-шарифингизни ўқирканмиз, кўпчиликда
бир савол туғилди: нега айнан "kh” га урғу қаратилган? Бу жаҳон
андозасига тақлидми деганлар ҳам бор.
-Ташкилотчилар "Исм-шарифингиз пасспортда қандай ёзилган бўлса, шуни айтинг” дейишди. Шу бўйича, афишаларга ёзишди.
-Нега ҳеч қачон дуэт куйламагансиз? Таклиф бўлмаганми?
-Бўлган. Бироқ, менга Рашид Холиқовнинг репертуари жуда ёқади. Балким, у билан дуэт куйларман.
-Ҳар бир хонанда ўзига ўзи минг бора юлдузлик
мақомини бергани билан, уни халқ тан олмаса ҳаммаси бекор. Демакки,
санъаткорни санъаткор қиладиган шу оддий одамларга қай тарзда
миннатдорчилик билдирасиз? Эл меҳри олдида ҳечам ўзингизни қарздор
сифатида сезасизми?
-Аввало, Яратган бўлса, кейин устозим ва "Ҳай-ҳай”
қўшиғим сабаб элга танилдим ва бошқа қўшиқларим ҳам тинглай бошлашди.
Ҳеч қачон эл назаридан қолмасликни сўрайман ва шунга ҳаракат қиламан.
Ҳамиша халқ кўнглидан жой оладиган қўшиқлар куйлаб, яхши инсон сифатида
эъзозланишни истайман.
-Бугун ёшлар ораисда "юлдузлик” касалига чалинганлари талай. Уларга қандай маслаҳат берасиз?
-Устоз кўриш керак. Ўзимдан келиб чиқадиган бўлсам,
театрда бош қаҳрамонларни ўйнадим, шу сабаб мақтовларни кўп эшитдим,
бироқ айнимадим. Ҳозир қўшиқчи сифатида кўпроқ эътибор беришяпти.
Саҳнада туриб, одамларнинг кўзидаги қувончни хич этиб кўнглим тоғдек
кўтарилади. Саҳнадан тушсам, яна шу оддий одамлар қаторидаман. Абдуҳошим
Исмоиловдек устозим ҳамиша ёнимда. Битта замонда шундай улуғ устоз
билан ижод килаётгандим хурсандман. У киши шу пайтгача қанақа даражада
эканликларини, яъни қанчалар машҳур эканликларини ўзлари билмайдилар.
Ёнимда ҳамиша у киши менга тоғдек бўлиб туриши куч беради. Шунақа камтар
инсон. Чин дилдан айтаман, ичимда нимадир эгик ва синиқ. Шу сабаб, ҳар
қандай мақтовдан сўнг ҳам ҳаволаниб кетмайман!
-"Ҳай-ҳай” қаторида яна қайси қўшиқларингизни хит даражасида кўрасиз?
-"Дилимдагилар”, "Кечалар”, "Рашк”ни сўрайдиганлар
талай. Айримлар "Бўлмаса бўлмас” қўшиғимни бошқача ном билан
"Бегимқул”ни айтиб беринг дейишади. Қўшиқ "Бегим қулга ато бўлмаса
бўлмас” дея бошланади. "Рашк”ни куйлаганимизда ҳатто келин ва куёвлар
вальсга ҳам тушади.
-Сеул шаҳрида суратга олган клипингиз ўзингизга
ёқдими? Назаримда, шунчаки лавҳалар йиғиндиси, холос. Бир лавҳада,
шаршара олдида кўзойнакли аёл хониши, бошқасида калта атлас куйлакда
экран олдида қотма ҳаракатлар, умуман олганда кадрларнинг кўпи хира-шира
ҳам...Қўшиқ услуби ҳам, мавзуси ҳам лавҳаларга узвий боғлиқ эмас...
-Сеулга борганимизда клип олиш режаси хаёлимизда
ҳам бўлмаган. Оператор йигитдан таклиф тушди. Бир клип қилмаймизми деб.
Мусиқачиларимиз бир корейс қизни суратга олгунча, ўзингиз битта кўзойнак
тақиб олсангиз корейслардан ҳеч фарқингиз қолмайди деди. Менга ҳеч ким
ҳали бу клипни ёмонламади. Балки менинг кўнглимга тегиб қолади дея
аяшгандир ҳам. Энди журналистлар хонанданинг юзига бемалол танқидий фикр
билдираверади. Назаримда, ўзгача клип. Воқеий клиплардан чарчашган
маҳал, айнан шундай талқинда яратилгани ҳам маъқул бўлди. Ҳеч бўлмаса,
Корея табиатининг бир парчасини кўриб роҳат олишар. Кимга қанақа? Ҳар
кимнинг ўз фикри бор.
-Санъатингиз орқали нечта давлат кеза олдингиз?
-30 дан ортиқ мамлакатда бўлдим. Ҳатто қайта-қайта.
-Сизнингча, санъаткор ўзининг кенг қиррали эканини кўрсатгани маъқулми ёхуд битта йўналишда садоқатини синаб юргани?
-Ҳар бир хонанда ўз овози диапозонидан келиб
чиқади. Ҳар бир хонанда ўз ўрнини билгани маъқул. Чиранишдан не фойда?
Мен актриса бўлганимда актрисани алюминийга ўхшашини айтган бўлардим.
Фақат ижобий роллар ўйнаса, қотиб қолади. Ўзимдан келиб чиқсам, бошқа
тилларда ҳам куйлашга уриниб кўрдим. Французча куйладим. Асли қишлоқнинг
қизиман. Наманган вилояти, Уйчи тумани, Бирлашган қишлоғида
туғилганман. Бироқ, балетни жуда хуш кўраман. Икки йил олдин Франциядаги
элчихонада фаранг актёрлари билан баҳру байт тарзида концерт берганмиз.
Шунда Эдит Пиафнинг дискини совға қилишди. Альбомнинг ичидан
"Падам-падам” қўшиғини тез ўргандим. Репетитор топдим. Муҳаббат ҳақидаги
тарона экан. Испанияга яқинда бориб келдим. Испанча куйлашимга анчадан
бери хоҳишим бор эди, бироқ, бу саёҳатим ҳақиқий туртки бўлди. Испанча
рақсларнинг ҳам шайдосиман. Баҳодир Йўлдошев яқинда бир студияда шундай
испанча рақс кўрсатдиларки, саҳнада қизнинг гўя сояси кўринаётгандек...
Аслида ўша соя ҳам бир неча раққосалар демак.
-Тиллар ўрганишга иштиёқингиз ошгани яхши. Нечта хорижий тил биласиз?
-Хорижий тилларни билмайман. Бироқ, турли тилларда қўшиқ ўрганишим осонроқ.
-Балким, яна бир янги қиррангизни очган бўлиб, испанча рақсга ҳам тушарсиз?
-Бунга анча вақт керак. Ҳаракат қилса бўлади. Ўзимни раққосалар сингари бир хил ҳаракатлар ила рақсга тушишда кўрмайман.
-Ердан қанча узоқлашмайлик, барибир кунида унга яна яқинлашамиз. Шу каби театрдан анча узоқлашдингиз, қайтиш ниятингиз борми?
-Ҳозирча йўқ. Таклифлар кўп. Битта қўшиқ ижро этиб,
ўрганиб, ТВ орқали 27 миллион инсон баҳраманд қилиш бошқачароқ. Бироқ
вақти келиб қайтсам керак. Ҳозир бундай ният йўқ. Лекин театрни яхши
кўраман, ахир қанча роллар ижро этганман!
-Инсон умрининг энг беғубор фасли болалик,
наздимда. Бу фасл хотиротларини унутиш инсонни қуюшқонидан чиқариб,
ҳисларини темирга айлантириб юборса керак. Болалик онларини бир-бир
ёдга олиб турасизми?
-Баҳорда бўғзимга қишлоғимнинг ҳиди уради.
Пойтахтда бўлсам-да, қишлоғимдаги кўкатлар ҳиди, янги дарахтлар
гуллагандаги ҳидларини туяман. Ростини айтсам, болалигимда жуда шўх
бўлганман. Ўғил болалар билан ўйнардим. Оиланинг тўнғичи мен эдим.
Укаларим билан ҳовли супуришни бўлишиб олардик. Дарахтларнинг тагини
оқлардик. Раҳматли онам жуда покизаликни яхши кўрарди. Шунинг учун
ховлимизда битта ўт ўсмасди. Тунда ерга жой тўшаб осмонга тикилиб
ухлардик. Далаларда қор ёққунича пахта терардик, ўша пайтлар.
Шундоққина дала ёнидаги темир йўлидан поезд ўтиб кетгудек бўлса, энг
сўнгги вагонига илиниб бўлса-да, пойтахтга боришни ва олий таълим олиб,
таниқли инсон бўлишни хаёл суриб ўтирардим...
-Илк учрашувда, суҳбатдошингизнинг нимасига эътибор қаратасиз? Сўзига, кўзига, ўзига...
-Менда туғиладиган биринчи фикр: у мендан нимани
билмоқчи? Одамнинг кўзи ҳаммасини айтиб туради. Кўз-юрак! Ҳамма нарса
қариши мумкин, бироқ кўз эмас.
-Бахтга етдик-у, ушлаб қололмадик, дея
куйланади, бир хитойча қўшиқда. Сиз ҳаётингиздаги қайси омилларни маҳзун
чекинишга қиёслашингиз мумкин?
-Кўпинча, ёшликдаги вақтим бекор ўтган, дея
афсусланаман. Эл назарига тушсангиз, вақтингиз қандай ўтганини билмай
қоларкансиз. Улгура олмай қоляпман. Ёшликда бекорчи кунлар кўп
бўлармиди, ё?! Ёш ўтган сари ҳар бир одам ва куннинг қадрига етадиган
бўлиб қоламиз. Жуда чиройли яшаш керак. Умр оз, вақт эса ҳисобот
бермайди. Жуда кечирувчан бўлиш керак. Мен ҳеч қачон алам ҳисси ва кек
сақлашдан йироқман. Сен қандай бўлсанг, ниятингга қараб атрофинггга ҳам
шундайларни йиғиб қўяркан.
-Машҳурликнинг энг оғир жиҳатларини санаб ўтинг-чи?
-Ҳамманинг кўнглини бирдек ололмайсан. Шу сабаб
яқинларингни кўнглини ҳам ранжитиб қўясан. Фаразандларингга олдинги каби
кўпроқ вақт ажрата олмайсан. Ўз вақтида дам ололмайсан....
-Бойхоновадек санъаткор кимнинг санъатига мухлис?
-Битта санъаткорни эртадан кечгача эшитсанг,
меъдангга тегиб қолади. "Шаҳзод”, "Ялла”, Озодбек ёқади. Зиёданинг
йўналиши ўзгача. Майкл Жексоннинг шинавандасиман. Шакира ва Алла
Пугачёва, Гулсанам ҳам ёқади.
-"Рашк” дея нола қиласиз. Бу тушунчанинг ўрни қай даражада ҳаётингизда?
-Рашк иймондан дейишади. Рашк барибир ҳар қандай
инсонда қай даражада бўлса-да бор. Бироқ, меъёрида бўлгани яхши. Турмуш
ўртоғим ҳамиша тушунади. У кишининг рашки ошиб кетмаган. Хўжайиним жуда
келишган ва чиройли, олижаноб. У киши мусиқа соҳасида таҳсил олган.
Шунинг учун бўлса керак, у мени чегаралаб қўймайди.
-Сизни бир хонанда борки, жуда ёмон кўради.
Ҳатто душман даражасида. Бу ҳолни "у сиз ета олган муваффақиятларга
унинг эриша олмагани туфайли келиб чиққан руҳий безовталик” дея изоҳлаш
мумкин. Шу кабиларнинг "меҳр”ини қандай қабул қиласиз?
-Мен бировнинг ғайирлигини билиб қолган маҳалимда
ғалати бўлишим мумкин. Бироқ, ёмон кўриб қолмайман. Мен нима ёмонлик
қилганман унга, тушунмайман?! Мендан олдинги санъаткорларга нисбатан ҳам
шундай бўлган. Кейингиларга ҳам шундай муносабатда. Тегирмон навбати
билан менга келиб қолди. Худо берган истеъдодни кўра билиш керак. Ҳаёти
чиройли бўлсин, унга ҳам яхшилик тилайман. Шундай одамлар туфайли эҳтиёт
бўлиб юрасан. Ҳаммаси яхшиликка!
-Санъат ё шоу даражасидаги ижод муҳимроқ?
-Санъат даражасидагидаги ижод муҳимроқ. Тўғри,
ҳозир шоу-бизнесга кириб қолдик. Бироқ, кези келиб яна ҳаммаси жойига
тушади. Санъат даражасидаги ижод эса бир неча йиллардан кейин ҳам эслаб
юрилади. Бундай ижод яшайди.
-Абдуҳошим Исмоиловсиз бир кунингизни тасаввур қила оласизми?
-Фонограмма ижро этган маҳалимда ҳам ўнг томонимга
қараб ўрганганман. Саҳнада Абдуҳошим ака бўлмаса, файзимни йўқотгандек
ҳис қиламан ўзимни. Устозим билан бирга кўришга одамлар ўрганиб қолган.
Бошловчилардан илтимос қилганман: "Аввало, у кишини, кейин менинг
номимни эълон қилинглар”. Бироқ, устозим бунинг аксини айтади. Мен эса
ўз фикримда қолганман: Исмоилов бўмаганида, мен ҳеч ким эмасдим. У
кишининг фикрича, мен ҳаммасига ўз кучим билан эришганман. Тўрт йил
олдин, Самарқанд кўчаларида пиёда юрибмиз. Бир-иккиталар "Ғижжаки
Ғуломи” дея у кишини таниб ижора қилишди. "Э, ука, Ғижжаки Зулайҳо
бўлганига анча бўлган” дея жавоб қайтарганим ҳануз эсимда. (кулади).
-Бир таниқли режиссёр сизни кинога таклиф этишини айтиб қолди... Қайнона ролига! Майли, у ҳақда сир тутмаймиз. Рустам Саъдиев!
-Рустам акани жуда ҳурмат қиламан. Фильмлари
ўзгача. Россиялик бир-икки актёр ёмон роллар ижро этгани туфайли ўз
шахсий ҳаётлари ҳам шундай якун топган экан. Шунга ирим қилдимми, фақат
чиройли нарсаларни ўйлаб юраман ва режалаштираман. Убайдулла Омон ҳам
бир-икки таклиф берди. Бироқ, у кишининг кўнгли учун "ҳа” деб қўя
қолдим. Қайнона роли эса чакки эмас. Мен тенги ўртоқларим қайнона ва
неварали бўлишди. Билмадим, асарни ўқиб кўриш керак.
-Сўнгги савол. Нима деб ўйлайсиз, яккахон концерт беришни анъана тусига кирита оласизми?
-Ҳозирча халқ сўраб ва эшитиб турганидан кейин
концерт бериш керак. Менда ҳеч қачон ҳомий бўлмаган. Яна қўшиқларим
одамлар кўнглига ёқса, куч бериб турса, концерт берган маъқул. Ажабмас,
концертимдан сўнг битта қўшиғимни бўлса-да хиргойи қилиб кетишса, бошим
осмонга етарди. Ҳозир кўп давраларда "Ҳай-ҳай”ни куйлаймайман. Талаб
бўлсагина айтаман. Чунки, ҳеч кимни безор қилиб қўйгим йўқ.
Яхши гап. Охиригача шундай ўйланг, Бойхонова!
Ҳаммани безор қилгандан сўнг, санъаткор куйламагани ҳам маъқул. Нега
дейсизми? Жавоб оддий: чунки, бундай хонандани ҳеч ким эшитмай қўяди. Ва
ҳар бир инсон ибтидо ва интиҳо ҳақида тўғри фикрлай олиши даркор. Шу
оралиқда том маънода яшай олган инсон эса ҳаммага керак бўлади. Керак
бўлса, керагидан ҳам ортиқроқ...Санъаткорлар эса эл назари, халқ меҳри
билан албатта ҳисоблашмоғи даркор. Ахир, эл дуоси билан инсон
кўкаради... |
